Τετάρτη των Τεφρών

Με την Τετάρτη των Τεφρών η Καθολική Εκκλησία αρχίζει την λειτουργική περίοδο της Τεσσαρακοστής, η οποία είναι η πνευματική προετοιμασία των χριστιανών για το Πάσχα του Κυρίου, για τις εορτές της Ανάστασης. Η Σαρακοστή δεν πρέπει να χωριστεί από το Πάσχα, αφού δεν είναι δυνατόν να γιορτάζουμε την Ανάσταση του Χριστού χωρίς πρώτα να μελετούμε το Πάθος και τον Θάνατό του. Την ημέρα αυτή η Εκκλησία ξεκινά μια πνευματική πορεία που θα φτάσει και θα εκπληρωθεί με τις Πασχαλινές εορτές. Γι’ αυτόν τον λόγο η Εκκλησία μας προτείνει σήμερα δύο σημεία: τη νηστεία και την επίθεση της στάχτης.

Σήμερα είναι ημέρα νηστείας. Αυτή η σωματική άσκηση αφορά την μετάνοια, η οποία με τη σειρά της σχετίζεται με τη σωτηρία του ανθρώπου, διότι η νηστεία είναι μια εξωτερική ένδειξη της εσωτερικής μετάνοιας που τον οδηγεί στην σωτηρία της ψυχής του. Η μετάνοια αφορά επίσης και την αμαρτία, επειδή είναι η αμαρτία που φέρνει στον άνθρωπο τον πνευματικό θάνατο, τον σωματικό θάνατο, αλλά και την απώλεια της αιώνιας ζωής.

Η μετάνοια λοιπόν είναι η πορεία ή το μέσο με το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να ανακτήσει τη ζωή που κατάγεται από τον Θεό. Έτσι το πρώτο σημάδι αυτού του πνευματικού δρόμου που μας οδηγεί σε μια πλήρη και υψηλότερη ζωή που είναι η ζωή του Αναστημένου Χριστού, είναι αυτή της εξωτερικής μετάνοιας ή νηστείας. Σήμερα είναι ημέρα νηστείας και εγκράτειας που σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας αποτελείται από την μύωση της ποσότητας του φαγητού (περιορίζεται σε ένα γεύμα για όλη την ημέρα) και την εγκράτεια από κρέας.

Οι υπόλοιπες μέρες της Τεσσαρακοστής είναι μέρες αυστηρότητας στα γεύματα, διότι, αν και η Εκκλησία δεν μας διατάζει να νηστεύουμε κάθε μέρα της Σαρακοστής, ορισμένες ημέρες όμως (δηλαδή κάθε Παρασκευή), οι Χριστιανοί συνηθίζουμε να αποφεύγουμε τις γιορτές, εκτός όμως από εκείνες που έχουν ήδη καθοριστεί από το λειτουργικό εορτολόγιο. Η αυστηρότητα στα γεύματα μας προδιαθέτει πνευματικά για την μετάνοια, στη συντριβή για τις αμαρτίες, στην αναβίωση της επιθυμίας να αναζητήσουμε και να ξαναβρούμε τον Θεό.

Από σήμερα η μετάνοια για τις αμαρτίες που προκαλούν το θάνατο του ανθρώπου θα μας οδηγήσει στη ζωή του Πάσχα του αναστημένου Χριστού. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος του να βιώνουμε το Πάσχα. Όποιος νομίζει ότι μπορεί να βιώσει το Πάσχα χωρίς να βιώσει πριν τη Τεσσαρακοστή, προφανώς σφάλει, εξαπατάται, γιατί το Πάσχα δεν είναι μια κοσμική γιορτή, αλλά μια εορτή του Θεού, του Χριστού, και αυτός δεν διαχώρισε τα Πάθη του από την Ανάστασή του.

Το δεύτερο σημάδι που μας προτείνει σήμερα η Εκκλησία είναι εκείνο της επίθεσης της τέφρας, μιας τελετής που θα εκτελέσουμε αμέσως μετά την ομιλία. Αυτές οι στάχτες προέρχονται από την καύση των κλάδων ελιάς ή φοινικόδεντρου που χρησιμοποιήθηκαν πέρυσι στην Μεγάλη Εβδομάδα. Ο συμβολισμός αυτών των σταχτών εκδηλώνεται στις λέξεις που προφέρει ο ιερέας, ενώ επιβάλλει τη στάχτη στα μέτωπα των πιστών, λέγοντας: «Ενθυμήσου, άνθρωπε ότι χώμα είσαι και στο χώμα θα επανέλθεις» ή «Μετανοείτε και πιστεύετε στο Ευαγγέλιο».

Αυτά τα λόγια, αυτές οι στάχτες, μας δείχνουν τον πλήρη κύκλο της ανθρώπινης ύπαρξης: ο άνθρωπος δημιουργείται από το χώμα και στο χώμα πρόκειται να επιστρέψει. Αυτή την αλήθεια την διαπιστώνουμε κάθε μέρα: βλέπουμε ανθρώπους που γεννιούνται και άλλους που πεθαίνουν… Τέτοια σκληρή αλήθεια πρέπει να μας κινήσει σε έναν διαλογισμό πάνω στη σημασία της Αναστάσεως του Χριστού, διότι, το ανθρώπινο σώμα που πεθαίνει και επιστρέφει στο χώμα λόγω της ενοχής της αμαρτίας, όπως μας διδάσκει ο Απόστολος Παύλος: «μέσα από έναν άνδρα (δηλαδή την αμαρτία του Αδάμ) ήρθε ο θάνατος στον κόσμο» (Ρωμ 5,21), αυτό το ίδιο το σώμα θα το ξαναπάρει ο Χριστός από το χώμα, από το τάφο, για να το κάνει αναστημένο όπως το δικό του σώμα. Αυτή είναι η υπόσχεση που μας δίνει ο Χριστός την ημέρα του Πάσχα.

Αν και αυτές οι στάχτες μας θυμίζουν το τέλος της επίγειας ζωής του ανθρώπου, από την άλλη πλευρά μας υπογραμμίζουν ότι η ζωή μας έφυγε από τα χέρια του Θεού και πρέπει να επιστρέψει σε αυτά τα χέρια. Ο άνθρωπος δεν θα παραμείνει για πάντα σε αυτόν τον γήινο κόσμο, και όποιος υπολογίζει την ανθρώπινη ζωή μόνο κατά την περίοδο της επίγειας διαμονής της κάνει μεγάλο λάθος. Ο άνθρωπος καλείται στην αιωνιότητα και μόνο ο Θεός μπορεί να του την παραχωρήσει. Αυτός ο κόσμος περνάει και όλα περνάνε, και η ζωή μας μαζί τους…

Όμως μέσω της μετάνοιας και κυρίως μέσω της χάριτος του Χριστού καλούμαστε σε μια ζωή που είναι αιώνια. Αλλιώς, ω άνθρωπε, θα επέστρεφες στο χώμα και εκεί θα έμενες για πάντα!

Γι’  αυτό τον λόγο η σημερινή Τετάρτη των Τεφρών μας εμπνέει σκέψεις μετάνοιας και μετατροπής, μας ωθεί να επιθυμήσουμε να επιστρέφουμε στο Θεό μέσα από την χριστιανική ζωή που συνίσταται από την εκπλήρωση των θείων Εντολών, την άσκηση των αρετών και της απόρριψης της κάθε αμαρτίας. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να ισιώσουμε και να κατευθύνουμε τη ζωή μας προς τον Θεό, προς την ανάστασή μας και προς την αιώνια ζωή που μας υπόσχεται ο Χριστός.